Czym jest prawo medyczne? Przeciętny odbiorca słysząc te słowa myśli w pierwszej kolejności o błędach lekarzy. Ta problematyka również stanowi część zagadnień, którymi zajmuje się prawo medyczne, ale jest ich znacznie więcej.
To nie tylko błędy medyczne
Ta gałąź prawa to nie tylko kwestie odpowiedzialności zawodowej lekarza. To również, a może przede wszystkim, wszystkie zagadnienia prawne związane z systemem ochrony zdrowia. Będą się na nie składać zarówno zasady wykonywania zawodu medycznego – np. lekarza czy pielęgniarki, organizacja Narodowego Funduszu Zdrowia, zasady refundacji kosztów leczenia lub leków czy ramy prawne funkcjonowania podmiotów leczniczych – tj. szpitali, przychodni i innych placówek.
Ustawy
Najważniejsze polskie ustawy z zakresu prawa medycznego to:
- Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty;
- Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich;
- Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej.
Nie są to oczywiście wszystkie ustawy z tego zakresu. Istnieje więcej ustaw regulujących chociażby zasady wykonywania poszczególnych zawodów medycznych czy funkcjonowanie poszczególnych samorządów.
Niezależnie od tego, czy dany pacjent będzie korzystać z prywatnej czy publicznej ochrony zdrowia, z jakim zawodem będzie mieć styczność, a także czy będzie to zwykłe pobranie krwi czy poważna operacja – wszystko to będzie regulowane przez przepisy prawa medycznego.
W kolejnych wpisach omówione zostanie znaczenie poszczególnych ustaw i ich zakres przedmiotowy.
Ogólnie rzecz biorąc, prawo medyczne to normy stojące na straży zdrowia i życia pacjenta. Czasami pacjent nie będzie bezpośrednio stroną tych norm, a jego ochrona będzie jedynie celem przyświecającym poszczególnym przepisom. Tak będzie np. w przypadku prawa farmaceutycznego.
Specyfika
Prawo medyczne różni się od pozostałych działek prawa, w szczególności ze względu na swój interdyscyplinarny charakter. W jego skład wchodzą przepisy z różnych gałęzi prawa. Składa się ono zarówno z norm cywilnych, administracyjnych, jak i karnych. Tych ostatnich jest niewiele, w szczególności odnoszą się do przeprowadzenia zabiegu bez zgody pacjenta.
Przepisy prawa medycznego mają źródło w aktach prawnych wszystkich rang – zaczynając od Konstytucji (art. 30, 38, 39, 40, 41, 41, 47, 53, 65, 68), poprzez szereg ustaw, wydanych do nich rozporządzeń, ale również akty prawa miejscowego. Nie sposób również pominąć znaczenia aktów międzynarodowych, jak Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie.
Dodatkowo, istotne znaczenie dla funkcjonowania systemu mają normy zapisane w kodeksach etycznych poszczególnych zawodów, jak choćby w Kodeksie Etyki Lekarskiej.
Prawo medyczne jest szeroką i ciekawą dziedziną prawa, lecz świadomość jego regulacji jest dość niewielka. Dlatego też w kolejnych wpisach będę starał się przybliżyć pewne związane z nim kwestie.